به گفته وکیل قراردادها در موسسه حقوقی کیانداد، وقتی که خودروی مورد نظرتان را پیدا کردید و بررسی و بازدیدهای ضروری را شخصاً یا توسط کارشناس خبره انجام دادید و کلیه اسناد و مدارک ذکر شده را ملاحظه و اصالت آنها را احراز نمودید، باید توافقات دو طرف در قالب یک متن و نوشته مکتوب درآید که در اصطلاح حقوقی به آن (مبایعه‌نامه) یا (قرارداد خرید و فروش) گفته می‌شود و در عرف معاملات نیز گاهی از آن با عناوینی مثل (قولنامه) یا (فروشنامه) نام می‌برند.

 

اما قانوناً میان مبایعه‌نامه و قولنامه تفاوت اساسی وجود دارد و توصیه اکید می‌کنیم که اگر می‌خواهید نامی برای قراردادتان انتخاب کنید بهتر است از آن به عنوان (مبایعه‌نامه) استفاده کنید هر چند در زمان بروز اختلاف در دادگاه‌ها ملاک مفاد قرارداد و توافق طرفین است که نشان می‌دهد قرارداد پیش رو مبایعه‌نامه است و یا قولنامه.

متأسفانه بعضی از افراد به دلیل رابطه فامیلی یا دوستی و آشنایی با وجود معامله کردن خودرو به صورت شفاهی و رد و بدل کردن مبلغ و تحویل خودرو به خریدار، هیچ گونه نوشته‌ای یا رسیدی را میان خود تنظیم نمی‌کنند، اما بعداً که با مشکل مواجه شدند متوجه می‌شوند که دچار چه دردسری شده‌اند.

برای جلوگیری از هر اتفاقی در آینده که ممکن است باعث ورود ضرر شود، با تنظیم مبایعه‌نامه از آن پیشگیری نمایید و توافق شفاهی و حتی تنظیم وکالت‌نامه کافی نیست.

راهنمای تنظیم مبایعه‌نامه خرید خودرو:

برای نوشتن مبایعه‌نامه سه راه وجود دارد:

اول: استفاده از نمونه مبایعه‌نامه‌های اتحادیه صنف فروشندگان خودرو است که می‌توانید از اینترنت دانلود و پرینت بگیرید.

دوم: اینکه مبایعه‌نامه را در یکی از بنگاه‌های معاملات خودرو و به توسط متصدی آن بنگاه تنظیم و امضاء کنید.

سوم: اینکه خودتان به عنوان خریدار یا فروشنده متنی را به صورت خودنوشت تنظیم و امضاء کنید که اصلاً مورد سفارش و توصیه ما نیست مگر اینکه توسط یک وکیل باتجربه در زمینه تنظیم قراردادها نوشته شود.

البته برخی از بنگاه‌ها برای خودشان و در سربرگی که معرف دفترشان است مبایعه‌نامه‌های مختصری را تنظیم می‌کنند که آنها نیز مورد توصیه ما نیستند چون با انواع و اقسام آنها در دعاوی مربوط به معاملات خودرو مواجه می‌شویم که گاهی اصلاً منافع خریدار را در نظر نگرفته‌اند و کلیه شروط قرارداد را به نفع خودشان تنظیم کرده و حق هر گونه فسخ و یا اعتراضی را از خریدار سلب و ساقط کرده‌اند تا در زمان بروز اختلاف بتوانند به راحتی از زیر بار مسئولیت خودروهای تصادفی و معیوب شانه خالی کنند. پس جداً مراقب باشید تا گرفتار قراردادها و مبایعه‌نامه‌های یک طرفه و تحمیلی نشوید.

به نظر می‌رسد یکی از مطمئن‌ترین شیوه‌های نوشتن مبایعه‌نامه تنظیم آن در مراکز خرید و فروش خودرو در واحد قولنامه‌نویسی است که قبل از نوشتن مبایعه‌نامه استعلام صورت می‌گیرد و در صورت عدم وجود خلافی، جرایم و یا دستور بازداشتی، معامله انجام و مبایعه‌نامه توسط کارشناسان نوشته و تنظیم می‌شود.

زمان تحویل خودرو:

اگر برای تسلیم خودرو در مبایعه‌نامه، موعدی تعیین نشده باشد، فروشنده به درخواست خریدار ملزم به تسلیم فوری آن است. منظور از تسلیم خودرو مطابق ماده 367 قانون مدنی عبارت است از دادن خودرو به تصرف خریدار به نحوی که وی متمکن از انحاء تصرفات و انتفاعات باشد. بنابراین خودرو وقتی به خریدار تسلیم می‌شود که خودرو با کلیه اسناد و مدارک آن به خریدار داده شود و صرف دادن کلید آن کافی نیست.

مکان تحویل خودرو:

مکان تحویل خودرو در جایی انجام می‌شود که قرارداد بسته شده است مگر اینکه عرف یا توافق دو طرف قرارداد، محل دیگری را برای تحویل معین کرده باشد.

نکته: هزینه نقل و انتقال و تسلیم برعهده فروشنده است مگر اینکه در مبایعه‌نامه به نحو دیگری شرط شده باشد.

اگر فروشنده خودرو را در زمان تعیین شده به خریدار تسلیم نکند باید از عهده جبران خسارت قانونی (اجرت‌المثل) و یا خسارت قراردادی (وجه التزام) برآید. 

امتناع از تحویل خودرو توسط فروشنده:

اگر فروشنده از تسلیم و تحویل خودروی فروخته شده خودداری کند، خریدار می‌تواند ابتدا از طریق دادگاه محل وقوع عقد یا محل اقامت فروشنده، وی را الزام به تسلیم و تحویل مبیع (خودرو) نماید. چنانچه به هیچ طریقی الزام او ممکن نباشد، خریدار ضمن حق فسخ معامله، می‌تواند تقاضای مطالبه و استرداد ثمن و مبلغی را که به فروشنده پرداخته است را بنماید.

باید توجه داشته باشید که در دعوای الزام به تحویل و تسلیم خودرو، خوانده یا همان شخص فروشنده باید مالک رسمی و قانونی آن باشد و گرنه دادگاه دعوا را رد می‌کند. بنابراین اگر خودروی موضوع معامله توسط شخص ثالثی که مستقیماً از صاحب سند خریداری کرده به شما با مبایعه‌نامه عادی فروخته شده است اگر شخص اخیر خودرو را به شما تحویل نمی‌دهد. شما باید هنگام اقامه دعوای تحویل و تسلیم خودرو هم صاحب رسمی و سندی خودرو و هم فروشنده اخیر را طرف دعوا قرار بدهید.

برخی از خودروها به صورت مشاعی هستند و بیش از یک مالک دارند مانند اموال ورثه‌ای، در زمان خرید این دسته از خودروها باید حواستان را کاملاً جمع کنید که همه ورثه (مالکین) باید قرارداد را امضاء کنند و در زمان بروز اختلاف هم باید علیه همه ورثه یا شرکا اقامه دعوا کنید.